Zijn je politieke overtuigingen in de loop der tijd veranderd?

Tijd voor een nieuwe dagelijkse opdracht! Vandaag vroeg WordPress mij naar de verandering van mijn politieke overtuigingen in de loop der tijd, en daar heb ik zeker iets over te vertellen. Na een aantal meer persoonlijke blogposts deel ik vandaag dus weer een tekst vol maatschappijkritiek, idealisme en hoop voor de toekomst. Want er is veel mis, maar zonder dromen komen we nergens.

Belangrijk is, dat ik altijd links ben geweest en gebleven. Maatschappelijke betrokkenheid, emancipatie, sociale rechtvaardigheid, menselijke waardigheid, en dat voor iedereen, zou wat mij betreft vanzelfsprekend moeten zijn. Het hoort allemaal bij de menselijke natuur, en bijna alle narigheid die mensen elkaar aandoen komt voort uit onmenselijke systemen, onjuiste opvattingen, wanhoop, propaganda, en verlies van persoonlijke eigenheid en integriteit. Hoe de wereld er nu voorstaat, is niet hoe we werkelijk zijn. We kunnen en moeten het beter doen.

Veel te lang had ik de illusie dat die veranderingen mogelijk waren binnen het kapitalistische systeem. Ik had te veel vertrouwen in verkiezingen, politieke participatie, vrijwilligerswerk en een duurzame, ethische levensstijl. En hoewel ik nog steeds denk dat al deze dingen tot verbeteringen kunnen leiden, weet ik nu dat het systeem van binnenuit nooit wezenlijk zal veranderen. De inherente onjuistheid en onrechtvaardigheid van het kapitalisme, en de politieke en economische macht die onze onderdrukkers nooit zullen opgeven, maken hervormingen ontoereikend. Wat we nodig hebben, is socialisme en communisme.

Ik weet het: het zijn beladen termen. Als bijna-veertiger word ik mijn leven lang al aan flink wat rechtse propaganda blootgesteld, waarin de kapitalistische cultuur wordt verkocht als ‘democratisch’, ‘vrijheidslievend’, ‘meritocratisch’ en ‘objectief’. En helaas doet bijna heel parlementair links net zo hard aan deze marketingcampagne mee, met als ‘sociale’ boodschap een enigszins leefbaar bestaan voor ‘kwetsbare’ burgers, uiteraard van bovenaf gegund en zonder werkelijke autonomie. Hartelijk dank voor deze liefdadigheid, maar met emancipatie heeft het allemaal weinig te maken.

Met bevoogding door zelfverklaarde goeddoeners komen we niet veel verder. Het zorgt alleen maar voor nieuwe kleinmakende verhoudingen. Het houdt het systeem in stand, en geeft het nog een vriendelijk, menslievend gezicht ook. En de verdrukten, die moeten maar schikken. Tevreden zijn met wat ze hebben. ‘Want het is niet verdiend’, zo zeggen de ‘sociale’ kapitalisten. ‘Het is je gegund. Aardig toch, dat je mag meedoen? Ben je wel dankbaar genoeg? Nee? Ga dan maar snel aan je mindset werken onder begeleiding van een door ons uitgekozen coach! En een volwaardig inkomen? Doorgroeimogelijkheden? Waar héb je het over? Het gaat allemaal om financiële basisvaardigheden. Een begeleider kan je leren budgetteren!’

Natuurlijk, ook binnen (al dan niet zelf opgerichte) organisaties zijn non-conformistische types te vinden die emancipatie stimuleren. Niet iedereen denkt betuttelend, niet iedereen is erop uit om mensen klein te houden. Zeker binnen de ervaringsdeskundigheidsbeweging zijn er interessante ontwikkelingen gaande, al zie ik helaas ook veel maskering van de eigenheid en aanpassing aan het systeem. Het probleem is verder dat het nog om een kleine onderstroom gaat, en dat het systeem bevoogding en exploitatie beloont. Ik hoop dan ook dat deze progressievelingen zich zullen distantiëren van het kapitalisme, en het socialisme en communisme zullen omarmen.

Maar waar ik vooral op hoop, is veel activiteit van onderop – en activiteit bedoel ik in de breedste zin van het woord. Wees trouw aan je waarde en je waarden. Houd zelf de regie. Maak je niet afhankelijk van georganiseerde verbanden. Ook binnen politieke organisaties, belangenverenigingen, sociale bewegingen en actiegroepen kan er sprake zijn van toxische omgangsvormen en al dan niet opzettelijk stigma. Hoewel ik maatschappelijke inzet toejuich, adviseer ik om, naast de grondbeginselen, ook kritisch te zijn op interne cultuur. Dat is voor iedereen iets om rekening mee te houden, maar zeker als je een bijzonder brein hebt en daar keer op keer op bent afgerekend, mag je in je maatschappelijk idealisme ook je eigen welzijn meenemen. En al houd ik niet van het woord: ik zou zelfs zeggen dat het moet.