Hoe denk jij over introspectie? Waardeer je de neiging van mensen om zich terug te trekken, naar binnen te keren en de eigen innerlijke processen te onderzoeken? Hoe denkt The School of Life over introspectie, wat zegt de samenleving, en hoe zie ik het eigenlijk? Je leest, hoort en ziet het hieronder.

The School of Life, een organisatie die mensen wil helpen veerkracht te ontwikkelen en oprechte verbindingen aan te gaan met anderen, ziet introspectie als iets positiefs. Zo positief zelfs dat ze hun visie delen in bovenstaand YouTube-filmpje: In Praise of Introspective People. Mocht het voor jou niet prettig of niet mogelijk zijn om het filmpje te bekijken: de volledige tekst staat uitgeschreven op hun eigen website.

In de hedendaagse westerse cultuur zie ik een dubbelzinnige houding als het gaat om introspectie. Aan de ene kant neemt men het niet helemaal serieus, want: zweverig, onmeetbaar, onvoldoende resultaatgericht. En oh ja: te onzichtbaar, te teruggetrokken, en ‘dus’ zwak en asociaal. Aan de andere kant verheerlijkt men het naar binnen keren bij mensen die zijn vastgelopen. Vanuit het kapitalistische gedachtegoed komt persoonlijk en maatschappelijk leed voort uit een individueel gebrek, en de gedesillusioneerde persoon wordt fanatiek aangespoord om toch vooral het ‘eigen aandeel’ te erkennen. Met andere woorden: vrijwillige introspectie is een beetje verdacht, maar ben je eenmaal officieel ‘anders’, dan móet je ‘met jezelf aan de slag’. Die dubbele moraal heb ik altijd onaangenaam gevonden.

Toch ben ik zelf ook niet helemaal eenduidig in mijn waardering van introspectie. Ja, ik waardeer de eigenschap absoluut. Ik vind het namelijk prettig, zinvol en noodzakelijk om dicht bij mezelf te blijven. Om trouw te zijn aan mijn waarden en verbonden te zijn met wie ik diep vanbinnen ben.

Maar… ik zie ook de keerzijde. De obsessieve zelfanalyse en prekerigheid die kunnen ontstaan als je veel therapie-ervaring hebt. De té grote rol die persoonlijke problemen dan kunnen krijgen. Het gebrek aan solidariteit met mensen die het op andere levensgebieden zwaar hebben, want ‘die hebben hun eigen proces en die moeten maar aan zichzelf gaan werken’. Ik zeg niet dat introspectie daar per definitie toe leidt, maar het is wel reëel.

Blijf daarom alsjeblieft die waardevolle buitenwereld zien. Er is meer dan psychologie. Er is meer dan persoonlijke beleving. Er is meer dan ‘eerlijk naar jezelf kijken’. Er zijn mensen die andere hulp nodig hebben dan psychologische. Heb ook oog voor hen.