Zomer 2018, een vergadering van een toen nog beginnend inclusie-initiatief. Ik had het helemaal gehad met het onjuiste en stigmatiserende begrip ‘arbeidsbeperking’ en stelde voor om voortaan te spreken van ‘arbeidsbijzonderheid’. De reacties waren instemmend en nu, vier jaar later, zie ik dit positieve en realistische begrip gelukkig steeds vaker voorbijkomen op LinkedIn, ook buiten de directe kringen waarin ik verkeer. Op zich een goede ontwikkeling.

Inderdaad: op zich. Wat ik namelijk merk, is dat veel mensen weliswaar de term gebruiken, maar dat ze nog niet bereid lijken de betekenis ervan ten volle te omarmen. Terwijl dat nu juist essentieel is om anders naar diversiteit, inclusie en emancipatie te kijken, en om die rechtvaardige samenleving nu eindelijk eens serieus te nemen. Want hoe kunnen we anders komen tot fatsoenlijke structuren als wij, de mensen die nu met kansarmoede en stigma te maken hebben, niet voor vol worden aangezien? Dat is geen emancipatie; dat is een zoethoudertje. En hebben we niet altijd al dankbaar moeten zijn voor onze nederige positie en onze geïnternaliseerde onmondigheid? Ik stel voor dat we hier eens mee ophouden. Dit doen we door volledig afstand te nemen van het onjuiste en stigmatiserende begrip ‘arbeidsbeperking’ én door ons onvoorwaardelijk uit te spreken voor het positieve en realistische begrip ‘arbeidsbijzonderheid’.

Begrijp alsjeblieft heel goed dat de neiging om mensen die ‘anders’ zijn weg te zetten als ‘arbeidsbeperkt’, onderdeel is van de kapitalistische ideologie waar onze samenleving nog steeds zo ontzettend lyrisch over is. Het is het morele wapen dat gebruikt wordt om het systeem in stand te houden, door burgers te laten geloven dat er capabele en incapabele, goede en slechte, productieve en onproductieve mensen bestaan. ‘Wij’, de zogenaamde ‘arbeidsbeperkten’, dienen te geloven dat er iets fundamenteel mis met ons is, dat we niet beter verdienen, dat de vrijheden die we hebben ons slechts gegeven zijn en op geen enkele manier verdiend, en dat we ze elk moment weer kwijt kunnen raken. De arbeidsbijzonderheid die ons kan helpen om tot bloei te komen en ánderen te laten opbloeien, om de maatschappij een fijne plek te maken voor iedereen, wordt om ideologische redenen geproblematiseerd en gepathologiseerd. En we trappen er bijna allemaal in.

Dat laatste is eigenlijk nog het ergst. Het is ontzettend pijnlijk om te zien hoe onderdrukte mensen keer op keer hun eigen onderdrukking verdedigen door een beroep te doen op dezelfde kennis, dezelfde waarden, die het systeem juist gebruikt om ze klein te houden. Het valt niemand persoonlijk aan te rekenen, want we zijn bijna allemaal sinds onze geboorte omringd door maatschappelijke instituties die de neoliberale boodschap verkondigen als een soort heilsleer. Als jij ook bent geboren en getogen in een westerse samenleving, als je decennialang van rechts maar helaas ook van links dezelfde verhalen hebt gehoord, het ene verhaal iets hardvochtiger, het andere iets menselijker, maar in essentie keer op keer hetzelfde verhaal, dan is het begrijpelijk dat je die verhalen voor waar bent gaan aannemen.

Laten we daarom mild en begripvol zijn naar elkaar, terwijl we tegelijkertijd alle propaganda in twijfel trekken. Laten we afstand nemen van de kapitalistische ideologie, de stigmatiserende identiteiten, de vernederende structuren en de problematisering en pathologisering van eigenheid.

We kunnen beter, we verdienen beter en we gaan het beter doen.